Zorgwekkende ontwikkeling zedenzaken in Suriname
Usha Marhé, 23 oktober 2011
In zedenzaken is er een zorgwekkende ontwikkeling in Suriname te constateren, met name in hoe het justitiële apparaat met deze zedenzaken omgaat. Seks van volwassen mannen met tienermeisjes van 13 jaar wordt als het ware gedoogd onder de noemer ‘liefdesrelaties’ en de daders komen er mede daardoor met lichte straffen vanaf. De politie wekt met een recent persbericht over het seksueel misbruik van een tienermeisje de indruk dat het aan het meisje zelf ligt dat ze door vijf mannen is verkracht. Hoe veilig ben je als vrouw of als slachtoffer van seksueel misbruik nog in Suriname? Een kleine greep uit de krantenartikelen die deze ontwikkeling laat zien.
#Zaak 1, 2011
Uit het krantenartikel in dagblad De Ware Tijd (DWT) van 19 oktober 2011 wordt niet duidelijk wie aangifte heeft gedaan in deze zaak. De mannelijke verdachte H.L. is 21 jaar. Het slachtoffer is een kind van 13 jaar. De verdachte zou volgens zijn advocaat ‘uit liefde’ met dit dertienjarig meisje seks hebben gehad. Deze vrouwelijke advocaat, Irene Lalji, zegt volgens het krantenbericht: ‘De wet verbiedt deze seksrelatie, maar feit is: hormonen laten zich niet binden aan de wet. Hormonen en liefde hebben ertoe geleid dat dit meisje naar de woning van de jongeman is gegaan.’
Lalji zegt hiermee impliciet drie dingen:
- het dertienjarige meisje is zelf naar de woning van de volwassen man gegaan en heeft dus zelf gezocht dat ze seksueel werd misbruikt,
- er is geen sprake van seksueel misbruik, want hij heeft het uit liefde gedaan,
- een volwassen man/persoon hoeft zich niet aan de wet te storen als zijn hormonen hem bronstig maken, hij mag alle wettelijke verantwoordelijkheid en beschaving van zich afschuiven.
Lalji voert verder aan dat de 21-jarige verdachte daadwerkelijk van plan was met het dertienjarige meisje te trouwen. Zij zouden een relatie van een aantal maanden achter de rug hebben. Hier zou elk weldenkend mens die de wet in acht neemt al denken ‘pedofiel’ of ‘kindermisbruiker’. Maar zowel de advocaat als de rechter gaan op de ‘blame the victim’ toer, want het meisje zou gelogen hebben over haar leeftijd en aan ‘haar vriendje’ hebben gezegd dat ze 15 jaar oud is. Maar: 15 jaar is ook nog steeds minderjarig!
De strafeis van het Openbaar Ministerie is twee jaar. Rechter Albert Ramnewash oordeelt echter dat het dertienjarig meisje ‘niet vrijuit gaat’. Daarom krijgt H.L. maar één jaar straf. Motivering: de twee hadden een relatie en het meisje gaf toe tweemaal de school verzuimd te hebben om op bezoek bij H.L. te gaan. Zij ‘gaf ook toe’ de seks zelf in de hand gewerkt te hebben. Rechter Ramnewash gaf bij zijn strafmotivering aan dat het niet realistisch is dat een meisje tot tweemaal toe moedwillig bij een jongeman thuis aanklopt, met de bedoeling seks te hebben, en dat de man haar wegstuurt.
Hoe kan een rechter dat zeggen? Is hij het eens met de advocaat dat een volwassen man zich niet aan de wet hoeft te storen als zijn hormonen hem bronstig maken, mag zo’n man in Suriname alle wettelijke verantwoordelijkheid en beschaving van zich afschuiven? Bij de motivering en het vonnis gaan heel wat alarmbellen rinkelen: beseft de rechter wel dat hij het over een dertienjarig KIND heeft met het bijbehorende besef van een kind?
Een van de kenmerken van seksueel misbruik is dat de volwassen dader psychologisch overwicht heeft over het slachtoffer en dat hij het slachtoffer ‘verleidt’, in het Engels ‘grooming’: je bewerkt het kind dat je wilt misbruiken net zo lang tot het kind je vertrouwt en je haar in je netten kunt verstrikken. Maar zowel de advocaat als de rechter redeneren dat het dertienjarige KIND niet vrijuit gaat en ook nog berekenend te werk is gegaan, en geven daarmee aan dat zij net zo verantwoordelijk is als de 21-jarige volwassen dader. Een verdachte die niet als dader wordt geportretteerd, maar als een verliefde man.
Er is iets goed mis in de redenering in deze zaak: de advocaat en de rechter laten met hun redenering zien dat ze heel weinig weten over de dynamiek van seksueel misbruik. Bovendien is het heel kwalijk dat een rechter een KIND van 13 jaar niet beschermt, maar haar zelfs aanwijst als gedeeltelijk verantwoordelijk en de dader een lichte straf geeft.
# Zaak 2, 2009
Al in 2009 is deze verontrustende trend in de behandeling van zedenzaken zichtbaar. De verdachte S.P. is een volwassen man van 24 jaar, het slachtoffer is een meisje van 13 jaar. Volgens een krantenartikel in DWT (26 februari 2009) hadden de man en het kind een liefdesrelatie die uitliep op seksueel contact. In deze zaak hebben de ouders van het meisje aangifte gedaan, nadat ze erachter kwamen dat er een relatie tussen hun dochter en de man bestond. Rechter Anand Charan vonniste conform de eis van het OM: twaalf maanden waarvan zeven voorwaardelijk. Helaas staat er in het artikel verder niks over de zaak. Maar een overeenkomst is er met de vorige wel: er wordt gesproken van een liefdesrelatie tussen een 24-jarige volwassen man en een minderjarig kind van 13 jaar. De strafmaat is zelfs lichter als in de vorige: één jaar waarvan 7 maanden voorwaardelijk, met andere woorden: 5 maanden straf.
# Zaak 3, 2009
In hetzelfde artikel in DWT van 26 februari 2009 wordt verslag gedaan van nog een zaak van dezelfde strekking: de verdachte J.L. is 22 jaar en het slachtoffer is een minderjarig kind van 13 jaar. Hoewel deze kwestie een ‘zedenzaak’ wordt genoemd in het krantenartikel, wordt in het artikel zelf niet goed duidelijk of de verdachte is voorgebracht om te worden gevonnist wegens seksueel misbruik van een minderjarige of om vast stellen of hij de vader is van de baby die uit dit misbruik is geboren. Want dat ontkent de verdachte, met als argument dat het minderjarige kind van 13 jaar geen maagd meer was toen hij seks met haar had, en hij dus niet de vader kon zijn. Rechter Charan geeft de verdachte die op dat moment nog geen advocaat heeft, nog enkele weken bedenktijd om na te gaan of hij zijn verantwoordelijkheden zal opnemen, zo is de conclusie.
# Zaak 4, 2009
Over een andere zaak uit 2009 schreef ik een column, gepubliceerd op de website Waterkant, onder de titel: “Wordt Suriname een paradijs voor seksueel misbruikers?” Het was een zeer verontrustende zaak, waarbij zeven volwassen mannen, van vijfentwintig tot vijfenvijftig jaar, een minderjarig kind tussen haar elfde en vijftiende jaar herhaaldelijk seksueel hebben misbruikt. De daders: de biologische vader, de stiefvader, een ex-vriend, twee broers, een docent Economie van een middelbare school en een contractor van Suralco.
Niemand heeft het kind beschermd, dat wordt wel duidelijk uit zo’n gruwelijk bericht en de opsomming. En toch werd gesuggereerd dat het kind, het slachtoffer, zeer berekenend de mannen in ‘haar val’ zou hebben gelokt. Deze ‘blame the victim’ theorie is een gebruikelijke theorie van daders: daarmee draaien ze de zaken om, leggen ze de verantwoordelijkheid van het seksueel misbruik bij het kind en trachten zo aan hun verantwoordelijkheid en aan een wettelijke straf te ontsnappen. Ze zijn listig, want ze weten dat de maatschappij geneigd is liever de dader (de machtige) te geloven dan het slachtoffer (de machteloze). Dat bleek overigens ook uit een aantal reacties op de column. En dat is precies wat zo verontrustend is: als advocaten en rechters deze ‘blame the victim’ theorie overnemen, zoals uit voorgaande zaken blijkt, dan is het einde zoek in zedenzaken en kunnen slachtoffers van seksueel misbruik het schudden dat ze echte gerechtigheid zullen vinden via het justitiële apparaat.
#Zaak 5, 2011
In 2011 vinden we die ‘blame the victim’ theorie springlevend terug in een DWT krantenartikel van 14 oktober 2011. Het Korps Politie Suriname (KPS) vond het nodig om in een tweede persbericht te melden dat een zestienjarige tiener die op zondag 9 oktober is verkracht, niet werd ontvoerd maar vrijwillig is meegegaan met de verdachten. In een eerste persbericht van 12 oktober heeft de politie het over een ontvoering. Waarom wordt dit in het tweede persbericht veranderd in: ‘Het is tot nu toe niet gebleken dat ze tegen haar wil is meegenomen.’ Wat wil de politie daarmee suggereren? De politie wekt de indruk te willen zeggen dat het slachtoffer er zelf om heeft gevraagd om te worden verkracht. Dus omdat je in een auto plaats neemt, geef je toestemming om te worden verkracht? Het lijkt heel veel op de oude, achterhaalde redenering die men vroeger hanteerde: ‘Omdat de dame een kort rokje aanhad, heeft ze er zelf om gevraagd dat ze werd verkracht’.
De feiten in deze kwestie, volgens het oorspronkelijke bericht op 12 oktober: het zestienjarige meisje komt uit Apoera, dus uit het verre binnenland en woont in verband met het overlijden van haar moeder al enkele weken in de wijk Abrabroki bij een familielid. Op zondag 9 oktober ging ze op bezoek bij een tante in de omgeving van hotel Torarica. Bij terugkeer naar huis, omstreeks 6 uur ‘s middags, werd ze in de buurt van de Lothlaan gegrepen door vier mannen, in het voertuig waarin ze zaten gesleurd en tegen haar wil meegevoerd. Uit haar relaas bij de politie en aan anderen komt naar voren dat ze ‘onder een brug’ is gebracht en daar door drie van de mannen is verkracht. De vierde probeerde zijn drie metgezellen nog tegen te houden, maar is volgens het slachtoffer door de anderen in elkaar geslagen. Na de gangrape is ze door deze mannen naar de omgeving Leiding gebracht en daar afgeleverd aan twee andere mannen in een witgelakt busje. Die brachten haar op hun beurt naar een hotel en verkrachtten haar ook. Het meisje is omstreeks elf uur ‘s avonds door dit tweetal te Leiding gedumpt, waar ze in hulpeloze toestand door een koppel is gevonden, dat haar vervolgens naar de politiepost te Leiding 9A bracht. De volgende dag deed het meisje aangifte.
Op 14 oktober haast de politie zich dus te verklaren dat het slachtoffer vrijwillig meeging. In het persbericht staat dat ze een lift kreeg aangeboden en vrijwillig is meegegaan. Waarom zou de politie plotseling zo’n persbericht uitgeven? Het meisje heeft net haar moeder verloren, is op één avond door vijf mannen verkracht, zal hier de rest van haar leven last van hebben, en moet rondlopen met de verdachtmaking dat ze het zelf heeft gezocht? Iedereen die de Surinaamse maatschappij van binnenuit kent, ruikt al een verdacht luchtje. En dat luchtje zal hoogstwaarschijnlijk iets te maken hebben met de sociaaleconomische afkomst van de daders.
Als genoemde gevallen deze ontwikkeling weergeven, kun je je afvragen hoe het met de behandeling van overige zaken gaat. Tussen 2005 en 2010 zijn 1973 gevallen van kindermishandeling geregistreerd door de afdeling Jeugdzaken van het KPS. Van dit aantal valt 483 onder fysiek geweld, terwijl het in de overige 1490 om seksueel misbruik gaat. In 2008 registreerde deze afdeling Jeugdzaken een piek met 98 meldingen voor fysiek geweld en 323 gevallen van seksueel misbruik. Dat blijkt uit een krantenartikel van 13 mei 2011. Deze cijfers zijn het topje van de ijsberg: op een totale bevolking van ongeveer een half miljoen mensen geven ze een verontrustend beeld over wat er mogelijk niet boven water komt.
Volgens het VN Kinderrechtenverdrag is een kind ‘iedere persoon die de leeftijd van 18 jaar nog niet heeft bereikt’. Het Surinaams Burgerlijk Wetboek geeft aan voor minderjarigen: een ieder die de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt, tenzij het kind eerder in het huwelijk is getreden. In Suriname moet voor zo’n vroeg huwelijk speciale toestemming worden aangevraagd, indien de leeftijd van 21 jaar nog niet is bereikt.
Wat is er met de rechtsgang in zedenzaken in Suriname aan de hand waardoor het misbruik van kinderen wordt gedoogd onder de noemer ‘liefdesrelatie’ en dat daders mede daardoor lichtere straffen krijgen opgelegd? Is het volgens rechters en advocaten normaal dat volwassen mannen een relatie aangaan met een kind dat misschien nog op de lagere school zit of er net van af is? Hoe goed geschoold is een justitieel apparaat dat de ‘blame the victim’ theorie in het voordeel van de daders hanteert? Is de vrouwenbeweging in Suriname zich bewust van deze ontwikkeling en hoe denken andere maatschappelijke instanties die zich met de rechten van kinderen bezighouden hierover?
Eén ding is zeker: Surinamers zeggen graag dat Suriname een veilig land is voor kinderen. Uit de feiten en cijfers blijkt dat dit niet zo is. Het wordt hoog tijd om die roze bril af te doen. Er is veel werk aan de winkel. #
©Usha Marhé, oktober 2011
NB: Oprah Winfrey heeft gesprekken gevoerd met daders: ‘Oprah’s Conversation with Child Molesters’. Zij vertellen zelf hoe ze te werk gaan. De gesprekken zijn in het Engels, klik hier om naar de video’s te gaan. Het zou kunnen zijn dat je je eerst moet registreren om de video te kunnen zien.
Usha Marhé 